Η αισθητική στο βωμό του 'ηθικισμού'-Γιατί οι μαθητές δε θέλουν να διαβάζουν

Ο Πλάτωνας στην Πολιτεία του ανέφερε ότι, τα παιδιά που εκπαιδεύονται δεν πρέπει να ακούνε ή να έρχονται σε επαφή με δείγματα τέχνης, τα οποία δεν έχουν καμία ηθική διδακτική σημαντικότητα. Με το επιχείρημα, "θέλετε τα παιδιά σας να ακούνε τυχαίες ιστορίες από τυχαίους δασκάλους, οι οποίες απέχουν πολύ από αυτό που θεωρούμε εμείς σωστό (ηθικό) να διδάσκεται;" Ουσιαστικά, με τούτο το σκεπτικό, φαίνεται να επιβάλει στο σχολείο της πλατωνικής του πολιτείας ένα από τα αρχαιότερα δείγματα λογοκρισίας όσον αφορά την τέχνη (όταν λέω τέχνη αναφέρομαι από τη ζωγραφική μέχρι τα θεατρικά έργα και τη λογοτεχνία). Όσοι εδιαβάσαν για τον Πλάτωνα θα ξέρουν ήδη την εμμονή του για την επαφή με το κάλλιστο ιδεατό τέλειο έναντι του κακού copy που υπάρχει στην πραγματική ζωή. Που νά ξερε ο ίδιος ότι η λογική του θα χρησιμοποιούνταν ακόμη και σήμερα σαν επιχείρημα του τι είναι σωστό να διδάσκεται στα σχολεία, αποκλείοντας με τούτο τον τρόπο σε μεγάλο βαθμό δείγματα τέχνης που δεν διαφαίνεται μια ηθική διδακτική σημαντικότητα μέσα τους, με αποτέλεσμα να διδασκόμαστε τη Φόνισσα για τόσα χρόνια και όχι το "Ο ιδανικός σύζυγος" του Oscar Wilde.

Αν κάποιος ακούσει χωρίς ιδιαίτερο προβληματισμό το επιχείρημα του Πλάτωνα, όντως θα σκεφτεί "Όχι σίουρα εν θέλω τα μωρά μου να ακούν τυχαίες ιστορίες που τυχαίους δασκάλους." Εν πολλά φυσικό κάποιος να απαντήσει έτσι, χωρίς να σκεφτεί τι θα είναι οι μη-τυχαίες ιστορίες που θα διδάσκονται τα παιδιά τους στο σχολείο. Έτσι, οι ειδικοί αναλαμβάνουν να πουν τι θα διδάσκεται ως αντικείμενο στα σχολεία, με γνώμονα το ότι πρέπει να υπάρχει ένα είδος " ηθικισμού" πίσω από κάθε κείμενο, έργο κλπ. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μεγάλα αριστουργήματα, από πλευράς αισθητικής και όχι ηθικής, στα οποία δεν διαφαίνεται (τουλάχιστον καταρχήν) μια ηθική σημαντικότητα, αποκλείονται από τα σχολικά θρανία, με αποτέλεσμα τα παιδιά, εφόσον στη δική μας κουλτούρα συνήθως δεν αννοίουν βιβλίο εκτός αν γράφουν διαγώνισμα, να μεν τα γνωρίσουν ποτέ. Χωρίς να σημαίνει πάντα ότι ηθικιστικά κείμενα λογοτεχνίας και άλλα έργα δεν είναι αισθητικά ωραία, μπορείτε να φανταστείτε με πόση όρεξη θα εδιάβαζε ένας δεκαεφτάχρονος το American Psycho σε σχέση με τη Φόνισσα;

Παίρνοντας το τελευταίο, που είναι ένα πολύ έντονο παράδειγμα.. το American Psycho (έχει κυκλοφορήσει σε ταινία), δείχνει τι μπορεί να πάθει ένας άνθρωπος που έχει χάσει κάθε επαφή με το ηθικά σωστό, άρα από μια πλευρά το έργο έχει ηθική -διδακτική-σημαντικότητα. Από αισθητικής πλευράς, εγώ το προτιμώ από τη Φόνισσα, βέβαια μπορεί να μου πει κάποιος η δική σου αισθητική εν καθαρά προσωπικό θέμα, και πως μπορείς ένα τόσο έντονα περιγραφικό novel με έντονες σκηνές βίας να το δώσεις σε ένα δεκαεφτάχρονο ; Όπως μπορείς να δώκεις ένα που μια γυναίκα πνίγει αθώα βρέφη... Άλλωστε ας πάμε σε ένα πιο γνώριμο είδος τέχνης προς τους νεότερους ( και εμάς), όπως είναι ο κινηματογράφος. Γιατί ο κόσμος βλέπει και ξαναβλέπει ταινίες όπως το Pulp Fiction;

Που θέλω να καταλήξω. Πολλές φορές πιστεύουμε ότι οτιδήποτε διδάσκεται στο σχολεία, ακόμη και η τέχνη, πρέπει να είναι ηθικά χρήσιμο για τους μαθητές, ωσάν και ως τα 18 τους δεν ξέρουν τις βασικές ηθικές αξίες των ανθρώπων. Με αυτόν τον τρόπο, προτιμάται η Guernica του Πικάσο για το μήνυμα της για τον πόλεμο και την ειρήνη, και σταμπάρεται ως τέτοιο έργο, με αποτέλεσμα να βάζουμε σε καλούπι ένα πράμα που δεν πρέπει να καλουπιάζεται, την αισθητική ομορφιά και την οπτική του κάθε μαθητή που μπορεί να δει τον πίνακα από πολλές διαφορετικές πλευρές, και όχι κατανάγκην να βγάλει ένα "μήνυμα" από αυτόν.

Αναρωθκιούμαστε ακόμα γιατί κάθε νέα γενιά που φκένει εν έχει κανένα ενδιαφέρον για το θέατρο; Δεν διαβάζει βιβλία; Πέραν της γονικής ευθύνης, η εκπαιδευτική ευθύνη είναι εξίσου σημαντική. Πρέπει να κάμουμε το σχολείο μας πιο ενδιαφέρον για τα μωρά μας αν θέλουμε να εκτιμήσουν πραγματικά την μόρφωση που τους παρέχεται, και να θέλουν να προχωρούν την σκέψη τους πέραν του μασημένου, δοσμένου εκάστοτε πιάτου γνώσεων που τους διούμε.