Πέμπτη 26 Ιουνίου 2008

Η αισθητική στο βωμό του 'ηθικισμού'-Γιατί οι μαθητές δε θέλουν να διαβάζουν

Ο Πλάτωνας στην Πολιτεία του ανέφερε ότι, τα παιδιά που εκπαιδεύονται δεν πρέπει να ακούνε ή να έρχονται σε επαφή με δείγματα τέχνης, τα οποία δεν έχουν καμία ηθική διδακτική σημαντικότητα. Με το επιχείρημα, "θέλετε τα παιδιά σας να ακούνε τυχαίες ιστορίες από τυχαίους δασκάλους, οι οποίες απέχουν πολύ από αυτό που θεωρούμε εμείς σωστό (ηθικό) να διδάσκεται;" Ουσιαστικά, με τούτο το σκεπτικό, φαίνεται να επιβάλει στο σχολείο της πλατωνικής του πολιτείας ένα από τα αρχαιότερα δείγματα λογοκρισίας όσον αφορά την τέχνη (όταν λέω τέχνη αναφέρομαι από τη ζωγραφική μέχρι τα θεατρικά έργα και τη λογοτεχνία). Όσοι εδιαβάσαν για τον Πλάτωνα θα ξέρουν ήδη την εμμονή του για την επαφή με το κάλλιστο ιδεατό τέλειο έναντι του κακού copy που υπάρχει στην πραγματική ζωή. Που νά ξερε ο ίδιος ότι η λογική του θα χρησιμοποιούνταν ακόμη και σήμερα σαν επιχείρημα του τι είναι σωστό να διδάσκεται στα σχολεία, αποκλείοντας με τούτο τον τρόπο σε μεγάλο βαθμό δείγματα τέχνης που δεν διαφαίνεται μια ηθική διδακτική σημαντικότητα μέσα τους, με αποτέλεσμα να διδασκόμαστε τη Φόνισσα για τόσα χρόνια και όχι το "Ο ιδανικός σύζυγος" του Oscar Wilde.

Αν κάποιος ακούσει χωρίς ιδιαίτερο προβληματισμό το επιχείρημα του Πλάτωνα, όντως θα σκεφτεί "Όχι σίουρα εν θέλω τα μωρά μου να ακούν τυχαίες ιστορίες που τυχαίους δασκάλους." Εν πολλά φυσικό κάποιος να απαντήσει έτσι, χωρίς να σκεφτεί τι θα είναι οι μη-τυχαίες ιστορίες που θα διδάσκονται τα παιδιά τους στο σχολείο. Έτσι, οι ειδικοί αναλαμβάνουν να πουν τι θα διδάσκεται ως αντικείμενο στα σχολεία, με γνώμονα το ότι πρέπει να υπάρχει ένα είδος " ηθικισμού" πίσω από κάθε κείμενο, έργο κλπ. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μεγάλα αριστουργήματα, από πλευράς αισθητικής και όχι ηθικής, στα οποία δεν διαφαίνεται (τουλάχιστον καταρχήν) μια ηθική σημαντικότητα, αποκλείονται από τα σχολικά θρανία, με αποτέλεσμα τα παιδιά, εφόσον στη δική μας κουλτούρα συνήθως δεν αννοίουν βιβλίο εκτός αν γράφουν διαγώνισμα, να μεν τα γνωρίσουν ποτέ. Χωρίς να σημαίνει πάντα ότι ηθικιστικά κείμενα λογοτεχνίας και άλλα έργα δεν είναι αισθητικά ωραία, μπορείτε να φανταστείτε με πόση όρεξη θα εδιάβαζε ένας δεκαεφτάχρονος το American Psycho σε σχέση με τη Φόνισσα;

Παίρνοντας το τελευταίο, που είναι ένα πολύ έντονο παράδειγμα.. το American Psycho (έχει κυκλοφορήσει σε ταινία), δείχνει τι μπορεί να πάθει ένας άνθρωπος που έχει χάσει κάθε επαφή με το ηθικά σωστό, άρα από μια πλευρά το έργο έχει ηθική -διδακτική-σημαντικότητα. Από αισθητικής πλευράς, εγώ το προτιμώ από τη Φόνισσα, βέβαια μπορεί να μου πει κάποιος η δική σου αισθητική εν καθαρά προσωπικό θέμα, και πως μπορείς ένα τόσο έντονα περιγραφικό novel με έντονες σκηνές βίας να το δώσεις σε ένα δεκαεφτάχρονο ; Όπως μπορείς να δώκεις ένα που μια γυναίκα πνίγει αθώα βρέφη... Άλλωστε ας πάμε σε ένα πιο γνώριμο είδος τέχνης προς τους νεότερους ( και εμάς), όπως είναι ο κινηματογράφος. Γιατί ο κόσμος βλέπει και ξαναβλέπει ταινίες όπως το Pulp Fiction;

Που θέλω να καταλήξω. Πολλές φορές πιστεύουμε ότι οτιδήποτε διδάσκεται στο σχολεία, ακόμη και η τέχνη, πρέπει να είναι ηθικά χρήσιμο για τους μαθητές, ωσάν και ως τα 18 τους δεν ξέρουν τις βασικές ηθικές αξίες των ανθρώπων. Με αυτόν τον τρόπο, προτιμάται η Guernica του Πικάσο για το μήνυμα της για τον πόλεμο και την ειρήνη, και σταμπάρεται ως τέτοιο έργο, με αποτέλεσμα να βάζουμε σε καλούπι ένα πράμα που δεν πρέπει να καλουπιάζεται, την αισθητική ομορφιά και την οπτική του κάθε μαθητή που μπορεί να δει τον πίνακα από πολλές διαφορετικές πλευρές, και όχι κατανάγκην να βγάλει ένα "μήνυμα" από αυτόν.

Αναρωθκιούμαστε ακόμα γιατί κάθε νέα γενιά που φκένει εν έχει κανένα ενδιαφέρον για το θέατρο; Δεν διαβάζει βιβλία; Πέραν της γονικής ευθύνης, η εκπαιδευτική ευθύνη είναι εξίσου σημαντική. Πρέπει να κάμουμε το σχολείο μας πιο ενδιαφέρον για τα μωρά μας αν θέλουμε να εκτιμήσουν πραγματικά την μόρφωση που τους παρέχεται, και να θέλουν να προχωρούν την σκέψη τους πέραν του μασημένου, δοσμένου εκάστοτε πιάτου γνώσεων που τους διούμε.

8 σχόλια:

Unknown είπε...

Εγώ εν να το έπερνα ακόμα ένα βήμα παρακάτω. Όι μόνο διδασκούμαστε στο μάθημα των Νέων Ελληνικών κείμενα που έχουν κάποια ηθική σημασία αλλά 9 στα 10 που τζείνα έχουν να κάμουν με τους πολέμους, την απελευθέρωση της Ελλάδας, τη Χούντα, το 74, το 1821, το 1955-59, την Κατοχή, τη Μικρασιατική καταστροφή κτλ.

Dont get me wrong, εγραφτήκαν πολλά ωραία κείμενα τζιαι ποιήματα για τούτα τα θέματα, κάποια σηκώνουν την τρίχα μου. Αλλά εν να ήθελα να διδαχτώ τζιαι κάτι άλλο, κάτι διαφορετικό.. Η λογοτεχνία μας εν έσιει πάντα να κάμει με την πατρίδα μας.

Τζιαι επίσης έχουμε πολλά αξιόλογους νέους συγγραφείς. Γιατί πρέπει να μεινίσκουμε κολλημένοι στους παλιούς. Πάλε, αναγνωρίζω την αξία του Καζαντζάκη, του Σεφέρη, του Καβάφη κτλ. Οι άνθρωποι εμεγαλουργήσαν. Αλλά τούτο εν σημαίνει ότι εν έχουμε τζιαι νέους που αξίζουν.

Όσον αφορά την Τέχνη, το Θέατρο, τον Κινηματογράφο απλά δεν έχουμε Παιδεία νομίζω εγώ. Πίενε σε ένα λύκειο τζιαι ρώτα τους πόσοι ξέρουν την Guernica. Ελάχιστοι. Πόσο μάλλον να έχουν υπόψην τους έργα του Andy Warhol ας πούμε.

Εν πολλά πράματα που πρέπει να αναθεωρηθούν για να αγαπήσουν οι μαθητές τις Τέχνες.

Ασυγχώρητη είπε...

I dont get u wrong in any case. Ωραία το συνεχίζεις. Συμφωνώ μαζί σου, έχουμε μια εθνολατρική προσέγγιση γενικά σε τέτοια θέματα.
Εμείς εκάμαμε για την Γκουέρνικα, πιστεύκω παραπάνω ήταν θέμα της καθηγήτριας, αλλά και πάλε εχρησιμοποίησεν την παραπάνω ως ηθικιστικό μέσο παρά ως τζείνο που έπρεπε, ως έργο τέχνης. Αμφιβάλλω αν δεν είχε σχέση με το θέμα του πολέμου (που εν τέλει υπάρχει και η άποχη ότι καμία σχέση δεν είχε), εν να μας το ελάλε.
Εγώ είδα το περισσότερο ως πιο παγκόσμιο εκπαιδευτικό φαινόμενο, μεν νομίζεις ότι και στο εξωτερικό εν καλύτερα τα πράματα.Λίο πολλά η τάση τουλάχιστον σε θέματα αισθητικής εν η ίδια. Βλέπω το και που συζητήσεις σε εκπαιδευτικά περιοδικά παγκόσμιας εμβέλειας. Απλά εκεί έχουν περισσότερα ερεθίσματα και από το σπίτι καμιά φορά και βέβαια περισσότερες ευκαιρίες εκτός σχολείου να δουν και να γνωρίσουν τις τέχνες.
Τσαρτελούι τα δοκίμια του Τσάτσου αθυμάσαι τα;; χαχαχα :)

Ανώνυμος είπε...

Μην ξεχνάς ότι το εκπαιδευτικό σύστημα παρακολουείται πάντα πολύ στενά. Έτσι ακόμη και αν στο σπίτι τους τα παιδιά βλέπουν το American Psycho και εν τον κόφτει τον γονιό, αν του το δείξουν στο σχολείο ο γονιός θα επαναστατήσει ότι του διαφθείρουν το παιδί. Tο σχολείο διατηρεί ακριβώς την ιδέα ότι διδάσκει και μεταδίδει το 'τέλειο' (δηλαδή αυτά που ορίζει το ίδιο ως τέλεια ή πολιτικώς ορθά) άσχετα αν αυτό δεν του προσφέρει και τίποτε. Πάντα έλεγα ότι αν ήθελαν να αποτρέψουν τους μαθητές από τα ναρκωτικά, η καλύτερη ταινεία για να προβάλουν θα ήταν το 'requiem for a dream'. Αλλά ρεαλιστικά ξέρω ότι αν ήμουν καθηγήτρια μάλλον δε θα τολμούσα να το έδειχνα, τόσο γιατί θα έμπλεκα με γονείς ότι δείχνω πορνό στα μωρά τους τάχα, αλλά και επειδή ίσως και οι μαθητές να μην είναι έτοιμοι να προβληματιστύν και θα σοκάρονταν χωρίς να πιάσουν το νόημα (ίσως όμως και να το εκτιμούσαν ότι θα τους συμεριφερόταν κάποιος σαν σε ενήλικα).

Ασυγχώρητη είπε...

Εν το παράδοξο της μπανάνας cake. Η συντηρητική κοινωνία βρίσκεται στο φύλλο, αν την δοκιμάσεις όμως εν να δεις ότι κάθε άλλο παρά συντηρητική είναι. Σίγουρα εν θα δείξεις πορνό στα μωρά για να δείξεις τι είναι το σεξ, παρόλο που ξέρεις ότι εκτός σχολείου βλέπουν πορνό. Ο ψευτοσυντηρητισμός εννοείται ότι υπάρχει, ειδικά άμα αφορά την εκπαίδευση. Εγώ θυμούμαι ότι εθκιάβασα το νούμερο του Βενέζη στα 15 μου, τζαι επερίγραφε μια σκηνή βιασμού, εσιοκαρίστηκα, επροκάλεσε μου πολla έντονη συγκίνηση. Έτσι είναι η τέχνη, και έτσι πρέπει να μείνει, να μπορεί να προκαλεί έντονα συναισθήματα στην ανθρώπινη ψυχή τζαι να σε προβληματίζει. Εν σημαίνει ότι αν διαβάσεις για βιασμό γίνεσαι βιαστής, και αν δεις ένα ναρκομανή να βάλει τη σύριγγα γίνεσαι ναρκομανής. Γιαυτό λέω στο βωμό του ηθικισμού-ψευτοσυντηρητισμού, θυσιάζεται η αισθητική του ίδιου του έργου, που κατά τα άλλα μπορεί ναν τόσο ελκυστικό ως έργο τέχνης, και ακριβώς να σου διά την ευκαιρία πλησιάζοντάς το, να προβληματιστείς για ποικίλα θέματα, μαζί τζαι την ίδια την ηθική του, αν έχει.

Ανώνυμος είπε...

Episis, tin texni kath'afti, pistevw oi kipraioi en emathan na tin ektimoun ws kati pou mporei na sigkinisei kai na provlimatisei. I texni sti Kipro xrisimopoiitai mono ws meso anametadosis patriwtikwn kai ethnikistikwn aisthimatwn. Giati i texni pou den aggizei themata patridas ktl, 'einai xasimo xronou'.
To ethniko thema einai ena allothi pistevw se pollous tomeis tis zwis mas gia na min mpenoume se idiaitero kopo na asxolithoume me kai kainourio h agnwsto. Merikes fore einai san na lene 'Politismos? en exoume xrono gia politismo..exoume katoxi'
Den isxirizomai oti i katoxi den einai sovaro provlima, alla afto den einai dikaiologia gia a min mathenome tipote allo se afto ton kosmo.
Piga polwnia prin liges meres kai eida paidakia 6-7 xronwn na kathontai xame se ena mouseio kai i daskala tis texnis tous didaske tin istoria twn zwgrafwn, tous ekane mikra paixnidia me erwtiseis kai afta xairontan para polu otan evriskan tis apantiseis ktl. Stin evrwpi i ektimisi tis texnis ksekina ws kati diaskedastiko, efxaristo kai opwsdipote aparaitito.

Ασυγχώρητη είπε...

Εγώ επήρα τους σε μια δημοτική βιβλιοθήκη φέτος.. και σε όσα θέατρα εμπορούσαμε να πάμε σαν σχολείο. Περιττόν να σας πω ότι κανένα που τα μωρά δεν είχε ξαναπάει σε βιβλιοθήκη ούτε σε θέατρο..μάλλον επειδή δεν είναι και σχολείο της πόλης, αλλά και στην πόλη μεν νομίζεις ότι παν πολλοί ή εκτιμούν πραγματικά τι είναι.. Εν θα ξεχάσω την πρώτη φορά που είδαν θεατρική παράσταση. Είχα τους προετοιμάσει σχετικά..έκαμε μου εντύπωση που ήταν τα μόνα μωρά που δεν εμιλούσαν, δεν ετρώαν, δεν εκάμναν πελλάρες, σε κάτι τόσο πρωτόγνωρο.. εν φυσικό. Άμα τους έδειξα φωτογραφίες που παιδικές βιβλιοθήκες στο εξωτερικό ενθουσιαστήκαν. Ερωτούσαν με γιατί εν έχουν έτσι βιβλιοθήκες κοντά στα σπίτια τους και είπα τους να το ζητήσουν που τον κοινοτάρχη τους ..χεχε..
Στην αρχή του χρόνου που κάμνω πάντα μια συνάντηση με τους γονείς όλων των παιδιών (ιδιαίτερα της πρώτης τάξης)λαλώ τους: Δώστε στα μωρά σας όι μόνο χρόνο, ποιοτικό χρόνο. Αντί να πάτε στα Μακντόναλντς το Σάββατο πάρτε τα σε μια βιβλιοθήκη, σε μια θεατρική παράσταση. Κάτσετε μαζί τους διαβάστε ένα παραμύθι. Αν βαρκέστε τις βιβλιοθήκες κάμετε το την ώρα που εν να τους πάρετε σε ένα πάρκο. Δώστε τους εμπειρίες τζαι κάμετε τους να αγαπήσουν τα γράμματα, όι να τα νιώθουν βραχνά τζαι πίεση στη ζωή τους. Εν τους κατηγορώ τους γονείς, πιστεύκω θέλουν όλοι το καλύτερο για τα μωρά τους, αλλά θέλουν και κάποιο να τους τα λέει και να τους τα θυμιζει τούτα τα πράματα.

Ανώνυμος είπε...

"..τα παιδιά που εκπαιδεύονται δεν πρέπει να ακούνε ή να έρχονται σε επαφή με δείγματα τέχνης, τα οποία δεν έχουν καμία ηθική διδακτική σημαντικότητα."
Τζείνον που δεν μπορώ να καταλάβω είναι πώς μερικοί μπορούν να αποκαλούνται "ειδικοί" για να επιλέξουν τη διδακτέα ύλη, όταν στην πλειοψηφία τους εν συντηρητικοί τζιαι δε γνωρίζουν την πραγματική έννοια της μάθησης. Γιατί μάθηση εν σημαίνει "διδάσκω ότι εγώ ο Α' Επιθεωρητής θεωρώ σωστό" αλλά με βάσει την εξέλιξη της κοινωνίας επιλέγω ανάλογα την ύλη. Εν να μου πεις "καλάν, δηλαδή επειδή η κοινωνία μας 'προωθά' το σεξ με κάθε τρόπο εν να 'πρεπεν τα μωρά να μαθθαίνουν τζιαι στο σχολείο για το σεξ;" 'Αμα φτάσουν μιαν ηλικία που να μπορούν να κατανοήσουν, ΦΥΣΙΚΑ τζιαι θα 'πρεπεν να ενταχθεί σαν μάθημα (σεξουαλική αγωγή) τζιαι να μεν 'αναγκάζουνται' τα μωρά να καταφεύγουν στο διαδίκτυο για να λύσουν απορίες ή στις παρέες τους(τζι'οι απαντήσεις που θα πιάσουν να'ναι στην πλειοψηφία τους είτε λανθασμένες είτε παραπλανητικές).
Η παιδεία μας σήμερα είναι μια προπαγάνδα, μια πλύση εγκεφάλου με τα όλα της! Ναι, είπεν ένα μεγάλο ΟΧΙ ο Μεταξάς. Ναι τον Αθανάσιο Διάκο το 1821 'εσουβλίσαν' τον. Εμείς είμαστεν οι καλοί, οι άλλοι πάντα εν κακοί τζιαι πάντα πρέπει να φκαίννουμεν κούππα άπαννη. Τζιαι πάει λέγοντας το όμορφο παραμυθάκι. Η Σιντερέλλα τζιαι η Χιονάτη του λείπουν. Θέλεις να με κάμεις σωστόν πολίτη; Μάθε με τζιαι τις 2 πλευρές τζιαι που τζιαμέ τζιαι 'τζει να επιλέξω. (μιλώ βέβαια όταν ο μαθητής έχει την πνευματική ωριμότητα του λυκείου ή ίσως και του γυμνασίου). Εν να 'ρτουν πολλοί να πουν "ΜΑ ΠΟΥ ΝΑ ΠΑΜΕΝ ΝΑ ΣΤΑΘΟΥΜΕΝ ΟΤΑΝ ΟΙ ΣΥΜΠΑΤΡΙΩΤΕΣ ΜΑΣ ΜΕΤΑ ΣΤΡΑΦΟΥΝ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ ΙΔΙΑΣ ΤΟΥΣ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ". Τζιαμέ πάει η πολλά αγαπημένη φράση "τα κάνατε σκατά, καθαρίστε τα". Εν τζιαιρός να ΜΑΘΟΥΜΕ ΑΠΟ την ιστορία τζιαι όι απλά να μαθθαίννουμε ιστορία! Ποια η χρησιμότητα της ακριβώς τούντην στιγμή;!
Επίσης, αρνούνται να διδάξουν ο,τιδήποτε "κακής" αισθητικής (τζιαι θεωρείται 'κακής αισθητικής' κατά γενικήν ομολογίαν). Καλάν. Τζιαι πώς θα είμαι σε θέση αύριο να επιλέξω το καλαίσθητο που το κακαίσθητο; Οξά να πηαίννω τζι'όπου δώκω;
Ασυγχώρητη μου εν ολόκληρο tekalemit που θέλει η παιδεία τζι'εν να πάρει τουλάχιστον θκιο-τρεις δεκαετίες ώσπου να φέρει τα σύγκαλλα της ΕΑΝ ΚΑΙ ΕΦΟΣΟΝ της ηγούνται συγχρονισμένα μυαλά!
(Ευχαριστώ για το βιβλίο του Dawkins, Δευτέρα πάω να το πάρω!)

Ασυγχώρητη είπε...

:) Σκέφτου εγώ που είμαι δασκάλα πόσο έντονα νιώθω άμα αναγκάζουμαι να διδάσκω παπαριές...

Ααααχχχχ.. I feel u tubemap.

Άρεσε μου που το επήρετε και παραπέρα το θέμα παιθκιά!

Respect..